Historia
Pierwsza część artykułu p. Marty Trojanowskiej pt. Kościół parafialny pod wezwaniem Matki Bożej Szkaplerznej i Podwyższenia Krzyża Świętego w Drohobyczce i polichromie jego wnętrza, który ukazał się w publikacji: Dubiecko od zarania dziejów. Trzecia konferencja historyczna 23 września 2009 roku, red. Danuta Armata, Dubiecko 2009, s. 111-178.
Marta Trojanowska
Kościół parafialny
pod wezwaniem Matki Bożej Szkaplerznej
i Podwyższenia Krzyża Świętego w Drohobyczce
i polichromie jego wnętrza
I. Historia
Drohobyczka to wieś leżąca ok. 4 km na północny-zachód od Dubiecka. Według źródeł jako miejscowość wzmiankowana jest najpierw jako Drohobycz (1458 i 1484), Drohobicz (1461); potem Drohobiczka (1530) i Drohobyczka (1531). W roku 1458 występuje w dziale spadku po przedwcześnie zmarłym bracie Mikołaju Kmicie synu Mikołaja. Otrzymał ją mocą tego działu Jan Kmita zwany Noskiem.
Sądząc po obciążeniach podatkowych, Drohobyczka była w XV i XVI wieku jedną z biedniejszych wsi dóbr Kmitów, a później Krasickich. Stosunkowo dużo miejsca Drohobyczce poświęca ks. Andrzej Bobola, którego tekst znany jest z osiemnastowiecznego odpisu: „I nie zdało mi się zamilczać, ale potomnym czasom podać do informacyi moim nastepcom, ze dworu w Drohobyczce nie było i wszyscy tam chłopi meszne tak za dziedzictwa Ich Mosciów Panow Kmitów jak i Panow Stadnickich: aż dopiero Pan Starosta Doliński, zegnawszy ośmiu kmieci zbudował na tym mieyscu dwór o czem czytaj moy proces żem według prawa gonitwy onego pozwał za dziesięcinę, za którym pozwem został już usus mesznego patrz o tem punkcie w księgach ziemskich sanockich sub anno 1613 feria tertia post Michaelem – tam cię nauczy, com ja w tey sprawie uczynił”.
Około roku 1720 Drohobyczka wraz z Hutą była w posiadaniu Starzechowskich cześników bełżeckich i była zwolniona z danin na kościół. Do parafii Dubiecko należały wówczas następujące miejscowości: Dubiecko wraz z Przedmieściem, Nienadowa z Huciskiem, Śliwnica (dolna i górna), Drohobyczka z Hutą Drohobycką zwaną inaczej Posada, Ruska Wieś, Połchowa, Podbukowina i Czerwonka. W całej parafii obowiązanych do spowiedzi wielkanocnej było 1605 osób. Od co najmniej 1759 roku Drohobyczka miała prowadzone w Dubiecku własne księgi chrztów, zgonów i ślubów w znacznej części zachowane w Archiwum Parafialnym w Drohobyczce do dzisiaj. W roku 1754, w związku z wizytacją w Dubiecku biskupa Wacława Hieronima Sierakowskiego wspomina się, że Huta Drohobycka, jako miejscowość założona na karczowisku wolna jest od świadczeń na rzecz kościoła, podobnie, jak i sama Drohobyczka, natomiast wizytacja ks. Wojciecha Makarskiego przeprowadzona w roku 1775 wspomina, że w tym roku świadczenia były już płacone (po 2 grosze od domu).
Kronika parafii Dubiecko wspomina, że za czasów, gdy dubieckim proboszczem był ks. Michał Borkowski, czyli od ok. 1787 roku, Drohobyczka należała do większych wsi w parafii Dubiecko i podczas wizytacji biskupa Antoniego Dąb Gołaszewskiego w roku 1802 liczyła 1200 dusz; postulowano wówczas nawet do władz zaborczych, by założyć tu osobną parafię. Władze zaborcze prawdopodobnie nie wyraziły na to zgody i Drohobyczka nadal należała do parafii w Dubiecku.
W późniejszych źródłach odnajdujemy zapiski, że mieszkańcy wsi byli niekiedy bardzo aktywni w parafialnej wspólnocie. W roku 1909 parafianie z Drohobyczki przebywający w Ameryce sprawili do kościoła w Dubiecku ornat biały z haftowanym złotą nitką napisem „In Cruce Salus” za cenę ok. 300 koron i ornat czerwony za ceną 64 koron. Oba ornaty są wymieniane w inwentarzach parafii sporządzonych przez ks. Kazimierza Lisowicza, znajdują się w Dubiecku do dzisiaj i są w stosunkowo dobrym stanie. W roku 1915 „kilka niewiast z Drohobyczki sprawiło kosztem 540(?) koron rzeźbę Serca Pana Jezusa” a Michał Żurawski tego samego roku został przewodniczącym Komitetu Parafialnego w Dubiecku. Pomimo, że Drohobyczka nie miała swojej własnej świątyni, odnotowano powołania zakonne; w roku 1929 Michał Żurawski, a w 1932 Franciszek Żurawski (ze Śliwek) z Drohobyczki wstąpili do Zgromadzenia Misjonarzy Matki Boskiej Saletyńskiej w Dębowcu. Ten ostatni miał pracować jako misjonarz wśród Indian kanadyjskich.
Podczas II wojny światowej, kiedy zaprowadzono godzinę policyjną i okupanci patrolowali drogi, utworzenie przynajmniej kaplicy w Drohobyczce stało się koniecznością. Początkowo planowano taką utworzyć w szkole, ale władze szkolne niemieckie w Krakowie, do których o pozwolenie zwrócił się proboszcz dubiecki ks. Bronisław Jedziniak, kierownik drohobyckiej szkoły Wojciech Malec i sołtys Drohobyczki Franciszek Szybiak, nie wydały na to zgody. Pomimo tego mieszkańcy wsi modlili się w szkole, a nawet odprawiali nabożeństwa majowe i czerwcowe pod kierunkiem miejscowych nauczycieli, szczególnie ówczesnego kierownika szkoły, Wojciecha Malca i nauczycielki Bronisławy Skwirzyńskiej. Ponieważ taki stan rzeczy nie mógł trwać długo, zapadła decyzja o przebudowie na kaplicę remizy straży pożarnej. Mieszkańcy Drohobyczki wszystkie prace związane z przebudową wykonali samorzutnie i samodzielnie, co znacznie obniżyło koszty wykonania. Kaplica była gotowa około 15 października 1941 roku, a pierwsza msza święta została w niej odprawiona 28 września 1941 przez ks. Franciszka Karola Wierzbickiego, wikarego z Dubiecka. W pracach budowlanych nie przeszkodził nawet wybuch wojny rosyjsko-niemieckiej w lecie 1941.
W Kronice parafii Dubiecko znajduje się dokładny opis remizy przebudowanej na kaplicę: [mieszkańcy Drohobyczki] „dobudowali przedsionek i wieżyczkę nad kaplicą. Wzdłuż jednej ściany zrobili werandę z podłogą betonową, z drugiej zaś małą zakrystię. Prezbiterium podniesiono do wiązań dachu i oddzielono je od nawy zgrabnymi balaskami. Wnętrze kaplicy obito deskami, a na wys. ok. 1 i pół metra od podłogi dano lamperię olejno malowaną, miała wtedy ona wymiary: 14 m długości i 5 szerokości. W zamian za to Straż Pożarna otrzymała pozwolenie na pomieszczenie sprzętu przeciwpożarowego w szopie szkolnej”. Kaplica miała bardzo skromne wyposażenie, a ważną jego częścią była figura Maryi Niepokalanej stojąca na ołtarzu obok krzyża oraz wiszące na ścianach obrazy Najświętszego serca Pana Jezusa i Matki Bożej Bolesnej. Nabożeństwa odbywały się w każdą niedzielę o 10 przed południem, ale już od godziny ósmej kaplica się zapełniała wiernymi. Ponieważ nie było organów, śpiewy w czasie nabożeństw przygotowywały dzieci szkolne z nauczycielką Bronisławą Skwirzyńską. W roku 1942 w maju odbywały się w kaplicy nabożeństwa majowe; podobnie było w roku następnym, ale równocześnie zaprzestano pisania Kroniki, „gdyż czasy były niespokojne i niepewne”.
Od roku 1943 zaczęła prowadzić Kronikę nauczycielka, Bronisława Skwirzyńska. Zanotowała ona między innymi wprowadzenie odprawiania Drogi Krzyżowej w Wielkim Poście w 1944 roku, ale nie podała faktu, że obrazy (oleodruki) do Drogi Krzyżowej otrzymała kaplica 17 grudnia 1943 roku z kościoła w Dubiecku. Skwirzyńska nie odnotowała także w Kronice daty śmierci ks. Bronisława Jedziniaka (16 maja 1943 roku) oraz tego, że administratorem parafii został szczególnie oddany Drohobyczce ks. Franciszek Karol Wierzbicki, ale dzięki niej wiemy, jak wyglądał dzień wyzwolenia Drohobyczki przez wojska radzieckie 26 lipca 1944 roku. Podobno żołnierze radzieccy przeszli przez wieś głównie tam, gdzie były najdorodniejsze, jeszcze nie zebrane plony na polach. Po takim zniszczeniu wielu gospodarzy nie mogło już liczyć na żadne zbiory. Mieszkańcy wsi bardzo spontanicznie reagowali na dziejące się na ich oczach zmiany – np. w dniu wkroczenia wojsk radzieckich zebrali się w kaplicy i szlochając śpiewali pieśni błagalne do Matki Bożej. Gdy w dniu 8 maja 1945 roku ogłoszono zwycięstwo nad Niemcami, mieszkańcy zebrali się na wiecu po nabożeństwie majowym i ze sztandarami manifestowali swoją radość. Kolejne strony Kroniki to zapisy z lat 1945-1947, z lat, kiedy bandy UPA pustoszyły teren. 17 maja 1946 roku biskup Wojciech Tomaka po raz pierwszy wizytował kaplicę w Drohobyczce. Przyjechał on z Dubiecka w asyście konnej banderii i parafian na rowerach. Mieszkańcy Drohobyczki w przeważającej większości byli narodowości polskiej, tak, że w kwietniu 1947 roku podczas akcji Wisła przymusowe wysiedlenia były zbędne i raczej profilaktycznie wysiedlono na ziemie zachodnie 8 rodzin mieszanych, co było znikomą częścią społeczności.
Po zakończeniu wojny funkcję administratora parafii w Dubiecku zaczął pełnić ks. Jan Kochman, a wikarymi zostali księża: August Gliwa i Józef Mucha. W roku 1948 ks. Kochman został przeniesiony do Futomy a w kwietniu parafię dubiecką objął dotychczasowy administrator Strachociny koło Sanoka, ks. Kazimierz Lisowicz. Jak wynika ze źródeł, ks. Józef Mucha, wikary szczególnie często posługiwał duszpastersko w Drohobyczce. W latach 1949 i 1950 głosił tam rekolekcje wielkopostne dla dzieci, nadzorował dalsze powiększanie kaplicy, a w roku 1951 po raz pierwszy w historii poprowadził po wsi uroczystą procesję na Boże Ciało. Ta szczególna sympatia ks. Józefa oraz wieloletnie dążenie mieszkańców do posiadania parafialnej świątyni doprowadziły do faktu, że 14 marca 1952 roku mocą dekretu nr L. 976/52 ks. biskupa ordynariusza Franciszka Bardy została utworzona w Drohobyczce ekspozytura, a administratorem został ks. Józef Mucha. Pierwszego lipca objął on oficjalnie Drohobyczkę jako parafię i osiadł w niej wynajmując mieszkanie u stolarza Michała Walusa (nie było jeszcze budynku plebanii). Oprócz posługi duszpasterskiej w Drohobyczce, ks. Józef Mucha współpracował nadal z parafią Dubiecko; między innymi uczył religii w szkole w Przedmieściu Dubieckim oraz zaprojektował do dubieckiego kościoła nowe tabernakulum, które następnie zostało wykonane w Bielsku.
W roku 1956 w dniach 20 i 21 czerwca, około roku przed rozpoczęciem prac budowlanych wizytował Dubiecko i Drohobyczkę ks. biskup Wojciech Tomaka. Już na początku tego roku sporządzono plany sytuacyjne i odbyła się pielgrzymka mieszkańców Drohobyczki do Częstochowy w intencji budowy świątyni. Samą budowę rozpoczęto nieco później; kamień węgielny wmurowano 16 lipca 1957 roku w obecności biskupa ordynariusza Franciszka Bardy. Całym przedsięwzięciem kierował ks. Józef Mucha. On też, według przekazów ustnych, był autorem bliskiego stylowi Art Déco, interesującego architektonicznie projektu kościoła. Ponieważ projekt musiał zostać ostatecznie zatwierdzony w stosownych urzędach, przy jego powstawaniu, a potem przy budowie współpracował z nim inżynier Józef Szumowski z Przemyśla.
Kronika budowy kościoła nie zachowała się, niestety, w Archiwum Parafialnym. Zachował się natomiast nie opatrzony podpisem projekt świątyni i okolicznościowa kartka pocztowa z rysunkiem kościoła. Kartka ta zapewne spełniała funkcję „cegiełki” na budowę.
Szczególnym faktem w dziejach kościoła w Drohobyczce był zapis testamentowy księdza emeryta w Dubiecku, Franciszka Karola Wierzbickiego, który cały swój majątek przeznaczył po połowie – na budowę kościoła w Dubiecku i w Drohobyczce. Był on jednym z tych duszpasterzy, którzy sobie szczególnie ulubili posługę duszpasterską wśród mieszkańców Drohobyczki; będąc rezydentem dubieckim często dojeżdżał tutaj jako spowiednik.
Drohobycki kościół w stanie surowym budowano przez ponad dwa lata. Na Wigilię 1959 roku, na roratach, pożegnano starą kaplicę w remizie i o godzinie 11-tej poświęcono ściany kościoła przenosząc do niego Najświętszy Sakrament. Poświęcenie kościoła poprzedzone misjami świętymi odbyło się w rok później, w grudniu 1960 roku. Nową świątynię konsekrowano pod wezwaniem Matki Bożej Szkaplerznej i Podwyższenia Krzyża Świętego 16 lipca 1961 roku. W tym czasie głównym ideowym i plastycznym elementem drohobyckiego kościoła był wielkich rozmiarów krzyż z Ukrzyżowanym na ścianie ołtarzowej w prezbiterium. Został on wykonany w 1959 roku przez Stanisława Grzegorzaka, stolarza i rzeźbiarza z Drohobyczki i umieszczony w prześwicie półkolistej arkady utworzonej z przecinających się listew oplecionych rzeźbionym w drewnie, złoconym motywem winnej latorośli z dużymi gronami. Taką kompozycję prezbiterium nakreślił w swych projektach ks. Józef Mucha; te wykonane ołówkiem szkice są przechowywane w Archiwum Parafialnym w Drohobyczce.
Po ukończeniu głównych prac budowlanych i porządkowych, we wrześniu 1962 roku ks. Józef Mucha na własną prośbę został przeniesiony do Niechobrza koło Rzeszowa i tam rozpoczął budowę nowego kościoła pod wezwaniem Matki Bożej Nieustającej Pomocy.
Drugim z kolei duszpasterzem parafii drohobyckiej został ks. Ignacy Potoczny (od 31 VIII 1962), dotychczasowy proboszcz w Zabierzowie. Po około pół roku, wskutek nieporozumień z parafianami, na początku lutego 1963 rok ks. Potoczny zrezygnował z pracy w Drohobyczce i przeniósł się do Dubiecka, gdzie zamieszkał na plebanii, a jego miejsce „w pierwszy piątek lutego” zajął dotychczasowy wikary z Dubiecka, ks. Michał Suszek.
W czasie, gdy był on proboszczem, przed frontem kościoła wzniesiono dębową, krytą dachówką dzwonnicę, a do wnętrza przybyło wykonane w Przemyślu przez „złotnika Opryszkę” nowe tabernakulum według projektu ks. Józefa Muchy (poświęcono je 14 IX 1963 roku), a na Milenium Chrztu Polski zainstalowano organy sprowadzone z Grodziska Dolnego koło Leżajska.
Miały też miejsce inne, ważne w życiu parafii wydarzenia: w dniu 25 lipca 1965 roku zaczął pracować w parafii wikary, ks. Stanisław Biegaj z Tuligłów, a 16 czerwca 1968 roku ks. Franciszek Żurawski odprawił w swej rodzinnej parafii mszę świętą prymicyjną.
W roku 1970, 30 sierpnia Drohobyczka przeżywała nawiedzenie Matki Bożej; jej obecność symbolizowały Ewangelia i Świeca. Misje parafialne przed tym nawiedzeniem w dniach od 23 do 30 sierpnia prowadził pierwszy proboszcz parafii ks. Józef Mucha. Przekazanie symboli maryjnych z parafii Żurawica odbyło się wówczas w Dubiecku, a barwna konnica i specjalnie udekorowane wozy wyjechały po nie aż do dubieckiego kościoła.
Po księdzu Michale Suszku 1. lipca 1982 roku proboszczem Drohobyczki został ks. Jan Wieteszka, który wcześniej pracował w Sufczynie. W czasie jego posługiwania nadal trwały ścisłe związki parafii z ks. Józefem Muchą, który np. od 25 listopada do 1 grudnia 1985 roku prowadził kolejne Misje parafialne. W latach osiemdziesiątych pochodząca z Drohobyczki siostra salezjanka Ryszarda Piejko wyjechała do Zambii na misje święte. Od 18 sierpnia 1989 do 1993 roku w Drohobyczce pracował jako katecheta ks. Wiesław Pytko.
Po księdzu Janie Wieteszce parafię objął 16 sierpnia 1998 roku ks. Edward Sokołowski. W 2002 obchodzono w parafii 50-lecie istnienia. Większymi przedsięwzięciami parafii w ostatnich latach były budowa nowej, murowanej dzwonnicy w miejscu drewnianej na placu kościelnym (1999), konserwacja polichromii ściennych (2004-2006) oraz konserwacja obrazu Matki Bożej Szkaplerznej i Różańcowej autorstwa Mikołaja Tereinskiego (2005-2006). W latach 2008-2009 wyremontowano budynek plebanii.
Pełny artykuł opatrzony zdjęciami do pobrania poniżej.